Girişimcilik Kursu ¬ Sizi Geleceğe Hazırlayacak 34 Adım!

Girişimcilik Kursu yazımız, sahip olduğu iş fikirlerini gerçekleştirerek geleceğini yönetmek isteyen girişimci adaylarına, yolculuklarında gerekli olan temel tavsiyeleri aktarmak amacıyla oluşturulmuştur.

Girişim kurmak; yasal, finansman, satış, pazarlama, fikri mülkiyet koruması, yüksek sorumluluk, insan kaynakları gibi pek çok konuda anlayışlı, ilgili olmayı gerektirir. Girişimcilik stres dolu, zorlu bir hayat olsa dahi hayatta her riskin, hesaplanmış emeğin, vazgeçmeyerek hatalardan sürekli öğrenip tekrar denemenin yüksek ödüllü karşılığı vardır.

Bu yüksek ödüllü karşılık başarılı girişimcilerin öykülerinde bizlere anlatılır. Başarı hikayelerinin girişimci üzerinde motivasyon gücü yüksektir, ancak anlatılmayan noktalar vardır; başlangıçta girişimci neler yapmalıdır?

Girişimci yola nasıl başlamalı; girişim nasıl kurulmalı, hukuki, ekonomik problemleri nasıl çözmeli benzeri konular genelde es geçilir; girişimciler bu sebeple çok fazla hata yaparak henüz iş kurmak adımının başında inançlarını, motivasyonlarını, daha önemlisi, sınırlı kaynaklarını kaybederler.

Girişimcilik Kursu yazımız, bahsettiğimiz problemleri çözme amacıyla hazırlandı. Makale yeni girişimcilere atılması gereken 34 önemli adım hakkında öğretici genel bakışlar sunacak; yapılması gerekenleri, karşılaşılabilecek hataları, hataların çözüm yöntemlerini gösterecektir.

1. İş Kurmanın Taahhütlerini, Yaşanacak Zorluklarını Anlayın

Kendi işini kurmak büyük sorumluluktur. Girişimciler genellikle işi başlatıp, büyütme yolunda gereken önemli zaman, kaynak ve enerjiyi iyi hesaplayamazlar.

Girişim kurup büyütmenin büyük zorluklarından bazıları şunlardır:

• Harika, benzersiz ürün – hizmet ile yola çıkmak
• Girişim yapınıza uygun güçlü iş planı hazırlayabilmek, iş planını uygulayabilecek vizyona sahip olmak
• Yeterli sermayeye sahip olmak
• İyi çalışanlar bulmak
• Yetersiz çalışanları, yasal sorumluluk doğmayacak şekilde, hızlıca kovabilmek
• Beklenilenden fazla çalışmak
• Müşterinin, yatırımcının teklifi reddetmesi ile motivasyonu kaybetmemek
• Zamanı verimli şekilde yönetmek
• İş/Özel Hayat dengesini sağlayabilmek
• Girişimi yaşatacak en iyi strateji oluşturmayı, stratejinize uygun hareket etmeyi bilmek
• Zorlu durumlarda bile devam edebilmenizi sağlayacak güçlü iradeye sahip olmak

2. Anonim veya Limited Şirket Kurarak Kişisel Varlıklarınızı Koruyun

Girişimcilik Kursu‘nda önem verdiğimiz noktalardan birisi işletmenizin türüdür.

İşletmenizi ‘şahıs şirketi’ türünde başlatmanız mantıklı değildir; çünkü şahıs şirketi kişisel varlıklarınızın işletmenin borç ve yükümlülüklerine karşı risk altında olmasını engellemez.

Girişimcilik geleceğinizi düşünerek Anonim Şirket – Limited Şirket detaylarını iyice araştırın. Bunları kurmak Şahıs Şirketi kurmaktan biraz daha pahalı olsa da, uzun vadede hem kişisel varlıklarınızı riske atmazlar hem de büyüme, yatırım alma, vergi mevzuatları konularında elinizi rahatlatırlar.

Yine, ek olarak, birçok girişimci ‘Kuruluş Belgesi’ imzalayarak kişisel sorumluluklarını koruduklarını düşünürler. Bu doğru değildir. Şahıs şirketi sizin adınıza, varlıklarınız üzerinden kurulmuş şirkettir.

Girişimci, kişisel yükümlülük olasılığını azaltmak için, vereceğimiz prosedürlere uyduğundan emin olmalıdır:

• Her zaman şirket adını kullanın. Tüm sözleşmelerde, faturalarda, kurum tarafından kullanılan belgelerde ‘AŞ.’ ekleri dahil şirketin adı tamamen kullanılmalıdır. Böyle tutum açıkça, şirketin varlığını ayrı bir varlık olarak gösterir.
• Uygun imza kullanın. Şirket adını, ünvanını kullanarak şirket adına imza atacağınız anlamına gelir. Şirket sözleşmeleri imzalarken imza sirküleri kullanmalısınız. İmza sirküleri tüzel kişi (burada şirketiniz) tarafından notere başvuru yapılarak, tanımlanan işlere hangi belirlenmiş imzayı kullanacağınızı gösteren belgedir.
• Kurumsal formaliteleri takip edin. Tüzük takibi, stokların uygun şekilde düzenlenmesi, yönetim kurulu toplantılarının yapılması, toplantı tutanaklarının kaydedilmesi vb kurumsal formalitelerin takibi yapılmalıdır.
• Fonları ayrı tuttun. Kurumsal fonlar ile bireysel hissedarların fonları aynı hesapta olmamalı; iki hesap hiçbir şart altında birleştirilmemelidir.
• Vergilendirmeyi ayrı tuttun. Kurumlar vergileri tamamen kurum hesaplarından ödenmeli; kurumlara ayrı vergi beyannameleri alınmalıdır. Muhasebecinizle konuşarak vergilendirme detaylarını, zorunluluklarınızı, imkanlarınızı öğrenin. Ödemeniz gerekenden fazla vergi ödemeyin.
• Kurum tarafından yapılan tüm işlemler Bireysel İşlemlerden Açıkça Ayrı Tutulmalıdır. Esasen bireysel hissedarlar, mal sahipleri, yönetim kurulu, ortaklar ile şirket(ayrı varlık, tüzel kişilik olarak) arasındaki çizgiyi hiçbir zaman bulanıklaştırmazsanız; işletme borçlarını ödeme amacıyla kişisel sorumluluk altına girmek misali risklerin altında kalmazsınız.

3. İşletmenize Harika Bir İsim Bulun

Girişimcilik Kursu içinde ilk iki maddede şirket kuruluşuyla ilgili temel bilgileri vererek, kişisel varlıklarınızın risk altına girmesine engel olmaya çabaladık. Yukarıdaki adımların ne derece önemli oldukları, girişimcilik atmosferinde çevrenizi genişlettikçe anlayacaksınız.

Hukuki süreci atlattıktan sonra, girişimcilik kursu üzerinden attığımız sonraki andaki adım, markanızın insanlar üzerinde bıraktığı etki ile yakından ilgilidir.

Şirketinize doğru ismi seçmek, iş başarınızı önemli ölçüde etkileyecektir. Yanlış isim hem aşılamaz yasal, ticari engellerle sonuçlanabilir hem de insanlara işletmenizi anlatmada -müşterilerinize ulaşma konusunda- sizi zor durumda bırakabilir.

Şirketinizi adlandırma konusunda girişimci şu ipuçlarına dikkat etmelidir:

• Yazılması zor adlardan kaçının
• Girişim büyüdükçe sizi sınırlandıracak şirket adı seçmeyin
• Önerilen ad üzerinden kapsamlı internet araştırması yapın
• Şirketinize seçtiğiniz ismin ‘.com’ alan adının sahibi olmamalı. ‘.com’ alan adını siz alın. (‘.net’ gibi diğer formasyonlar iyi görünse dahi profesyonel etki ancak ‘.com’ alan adıyla sağlanabilir; hem şirketinizin büyüklüğünü hem ciddiyetini hem de müşteriye ulaşmada daha etkin olması sebebiyle ‘.com’ alan adı tercihi elzemdir.)
• Kapsamlı ticari marka araması yapın
• Sizin ve çalışanlarınızın söylemekten mutluluk duyacağı ismi seçin
• Beğendiğiniz beş isim bulun; olası çalışanlara, yatırımcılara, potansiyel müşterilere seçtiğiniz isimleri sunarak test edin.

4. Mükemmel Ürüne Odaklanın – Ancak Ürünü Çıkartırken Çok Beklemeyin

Başlangıç aşamasında ürününüz harika olmasa bile, en azından iyi olmalıdır; rekabet ettiğiniz firmaların ürünlerinden anlamlı derecede önemli farkı ortaya çıkartılmalıdır.

Girişimcilik Kursu’nda verdiğimiz 4. adım şu temel ilkeden geliyor: Müşteri geri bildirimi ürününüzü iyileştirmenin en iyi yolu olduğundan, ürünü piyasaya çıkartırken çok beklemeyin. Ek olarak, ürününüzün temel farklılığını çıkarttığınız ilk üründe gösterin.

Tabii ki, bu adımda MVP‘ye(Minimum Viable Product – Uygulanabilir Asgari Ürün) odaklanmanız gerekmektedir. MVP’ye odaklanırken yazıda anlattığımız noktalara odaklanarak gerekli ‘Beta sürümü’ çıkartın.

Çıkarttığınız MVP ürün ilk adımda hem pazar payınızı, kullanıcı kullanımını gösterip ürünün gelecekte ne ölçüde kazanabileceğini hem de müşteri geri dönüşleriyle ürüne nasıl iyileştirmeler yapmanız gerektiğini gösterir.

Anlattığımız sebepler dolayısıyla mükemmele odaklanın ama öncesinde ürünü pazara sunarak test edin. Ürünü çıkartırken geç kalmayın. Facebook COO’su Sherly Sandberg’in söylediği sözü aklınızdan çıkartmayın ‘Ürünün tamamlanmış olması, mükemmel olmasından daha iyidir.’

5. Şirketinize Web Sitesi Oluşturun

Girişimci, iş kurmak ile başlangıç adımını atsa dahi, asıl önemli adım müşterilere ulaşmaktır. Çağımızda müşterilere ulaşmak, onlarla iletişime geçmek, müşterilerinizle sağlam, samimi ilişkiler kurmak için onlara gitmek zorunda değilsiniz.

Teknolojinin nimetlerinden faydalanın; şirketinizi internette canlı hale getirin. İşe şirketinize web sitesi oluşturarak başlamalısınız.

Potansiyel yatırımcılarınız da müşterileriniz gibi sitenizi kontrol edeceklerdir. Onları ürünlerinizle etkilemenin yolu şirketinizin web sitesinden geçer. Baştan savma iş çıkartmak yerine, bu noktaya gerekli özeni gösterin.

Diğer taraftan, Yeni Girişimcilerin Kaçınması Gereken 8 Kritik Hata yazımızın son bölümünde belirttiğimiz gibi, müşterilerinizle iletişiminizi yüksek tutarak, onları şirketinize bağlı hale getirmek büyüme planlarının en somut adımıdır. Şirketinizin internet adresi müşteri iletişimini sağlayacak, ilgi alanlarını size gösterecek -böylece özel kampanyalar yapabileceksiniz- ayrıca, e-posta abonelikleriyle müşterilerinize daha hızlı ulaşabileceksiniz.

Web Sitesi Oluştururken Dikkat Edilecek Noktalar:

• Rakiplerinizin sitelerini inceleyin
• Web sitenize şablon çizin
• Web site geliştiricinize ne istediğinizi göstermek adına, örnek gösterebileceğiniz beş-altı site bulun
• İnternet sitenizin arama motoru optimizasyonunun(SEO) yapılmasını sağlayın.(Böylece Google arama sonuçlarında şirketinizin web adresi ön sayfalarda görünür, potansiyel müşterileriniz sizi hızlıca bulabilir)
• Sitenizde kaliteli, orijinal içerikler üretin
• İnternet siteniz mobil cihazlara optimize edilmiş olsun
• Sitenizin hızlı şekilde yüklenilmesini önemseyin
• Siteniz sade, basit olsun. Görsellerdeki karışıklık ziyaretçileri siteden uzaklaştıracaktır. Ancak, sitenizi görsel konuda ilgi çekici hale getirmeyi de unutmayın
• Kullanım Koşulları, Gizlilik Sözleşmesi hazırlanarak sitenize eklensin
• ‘.com’ alan adı kullanın.
• Sitenizin kullanımı basit olmalı. Ziyaretçileriniz sizinle kolayca iletişim kurabilmeli, ürününüzü satın almak istediklerini satın alma işlemini basitçe halledebilmeli.

6. Asansör Konuşmasını Hazırlayın

Asansör konuşması potansiyel yatırımcılara, müşterilere, çalışanlara, iş ortaklarına işinizin kısaca anlatılması demektir.

Konuştuğunuz kişinin rolüne göre konuşma niteliği değişebilecek olsa da, asansör konuşmasını aşağıdaki temeller üzerinden hazırlayabilirsiniz:

• Güçlü başlayın
• Olumlu, anlaşmaya istekli görünün
• Pratik yaptıkça gelişeceğinizi unutmayın
• Konuşmayı 60 saniye uzunluğunda tutun
• Endüstri jargonu kullanmaktan kaçının, basitleştirin
• İşletmenizin neden benzersiz olduğunu belirtin
• Hangi sorunu çözdüğünüzü gösterin
• Dinleyicinin katılımını sağlayın -Onların konuşmanızla meşgul olduklarına, dinlediklerine emin olun

7. Kurucu Ortaklarla Yaptığınız Anlaşma Net Olsun

Girişimcilik Kursu üzerinden vermek istediğimiz önemli derslerin başında ortaklarla olan anlaşmalarınız gelmekte. Şirketinizi ortaklarla beraber kurmayı düşünüyorsanız iş planı ayrıntıları, görev dağılımları, şirket vizyonu üzerinde her detayı konuşun; anlaşmayı tüm detaylarıyla hazırlayıp, imzalanmasını sağlayın.

Diğer türlü, bunu yapmamak ileride çeşitli hukuki problemlere sebep olabilir. (Facebook’un ünlü Zukerberg-Winklevoss davasını hatırlarsınız.)

Şirketinizin kurucu anlaşmasını ‘evlilik anlaşması’ olarak düşünün, gelecekte çıkabilecek her problemin çözümünün anlaşma içerisinde olmasını sağlayın.

Kurucu anlaşmayı hazırlarken girişim tarafının ele alması gereken anahtar ipuçları şöyle gösterilebilir:

• Şirket payları kurucular arasında nasıl bölünecektir?
• Kurucuların rolleri, sorumlulukları nelerdir?
• Herhangi ortak ayrılırsa, diğer kurucu ortak, ayrılan ortağın hisselerini geri alma hakkına sahip midir? Alabilecekse, hangi fiyata alabilir?
• Herbir kurucunun işe hangi zamana değin bağlı kalması beklenmektedir?
• Kurucular hangi maaşlara ve/veya haklara sahiptir? Süre şartı var mıdır? Hangi süreden sonra bu haklar kazanılabilir?
• Şirketle ilgili kilit kararlar nasıl alınacaktır? Şirketin günlük işleyişi nasıl olacaktır?(Oy çokluğuyla mi, oy birliğiyle mi, kararlar yalnızca CEO’nun insiyatifinde mi?)
• Herhangi kurucu ortak, hangi şartlar altında işletmeden çıkartılabilir? (Böylesi kararlar genelde Kurul Kararıyla alınır)
• Herbir kurucu işletmeye hangi varlıkları katıyor, ne kadarlık nakit yatırımı yapıyor?
• İşletmenin satışına nasıl karar verilecek?
• Herhangi kurucu, ortaklık anlaşmasındaki beklentileri karşılayamazsa ne olacak? Sorun nasıl çözülecek, hangi adımlar atılacak?
• İşletmenin genel amacı, vizyonu nedir?

8. Muhasebe – Defter Tutma Sistemi Kurma

Girişimci, finansmanlarını (Gelir, gider, sermaye harcamaları, kar-zarar vb) takip edebilmek adına muhasebe sistemi kurmalıdır. Böyle tabloların kolay hazırlanıp, hızlıca ulaşılabilir; şirket kararlarını almadan önce göz gezdirebilir olması önemlidir. Ayrıca, muhasebe kaydının düzgün tutulması; nakit akış durumunu kontrol etmek dışında, vergi ödemelerinin kontrolünde de hayati niteliktedir.

İnternette muhasebe, defter kayıtları tutabilmenizi sağlayan kimi yardımcı programlar vardır. Yardımcı programları kullanarak, detaylı, düzenli şekilde gelir gider tablolarınızı tutabilirsiniz.

9. İşe Alımlardan Önce Kapsamlı Referans Kontrolü Yapın

Girişimcilik Kursu hazırlarken farkettiğimiz sorunlardan birisi, birçok işverenin işe başvuran adaylarla görüşürken sınırlı, eksik referans kontrolü yapmasıdır. Böyle hatalar gerekli görevleri yerine getiremeyen, başkalarına karşı iyi çalışmamış olan kişilerin işe alınmasına sebep olabilir.

Kapsamlı referans kontrolü şunları içerir:

• İş ünvanlarının, işe başlangıç- işten ayrılış tarihlerinin doğrulanması
• Eğitim derecelerinin, okullara devam tarihlerinin doğrulanması
• Başlangıç – Bitiş maaşlarının doğrulanması
• Önceki iş rolünün, sorumluluklarının doğrulanması
• Önceki işten neden ayrıldığına ilişkin soruşturma yapılması
• Başvuranın güçlü-zayıf yönlerine ilişkin olarak, önceki denetçilerle görüşme yapılması
• İşe başvuran adayın diğer çalışanlarla ve müşterilerle iyi geçinebilme becerisine ilişkin soruşturma
• Dakiklik, işe devamsızlık yapılıp yapılmadığına ilişkin soruşturma
• Referans kontrolleri, başvuran adayın referans göstermediği isimlere ilişkin kontroller

Yapılan kontrollerin amacı; başvuran adayın şirket kültürüne uyumunu görmek, ek olarak, özgeçmişinde anlatılanların doğruluğunun onaylanmasını sağlamaktır. Esasen, ileride yaşanabilecek olası problemlere karşı, şirketin geleceğini korumak adına; işverenlerin işe alım-işten çıkarış prosedürlerini bilmesi gerekmektedir. Bu sebeple avukatınızla konuşarak dikkatli bir yol izlemeniz önemlidir.

Tüm potansiyel çalışanların, işe başvuran adayların, hazırladığınız iş başvuru formunu doldurmalarını istemek de Girişimcilik Kursu üzerinden size önerdiğimiz faydalı adımlardandır.

10. Çalışan Teklif Mektubu ve İstihdam Sözleşmesi İyi Hazırlanmış Olmalı

Sözlü anlaşmalar genellikle yanlış anlaşılmalara yol açar. Potansiyel çalışanı işe almayı planlıyorsanız, işe başvuran adayın imzalamadan önce dikkatlice incelemesini teşvik ederek, özenle hazırlanmış teklif mektubu kullanın.

Üst düzey pozisyonlara alınacak yöneticilere daha ayrıntılı iş sözleşmesinin hazırlanması çoğu zaman mantıklı olacaktır.

Girişimcilik Kursu’nda önerimizi Teklif mektubu aşağıdaki kilit maddeleri el almalıdır:

• İş ünvanı, çalışanın rolü
• İşin tam zamanlı mı yoksa yarı zamanlı mı olduğu
• İşe başlangıç tarihi
• Maaş, sosyal haklar, olası ikramiyeler
• Herhangi taraf, hangi durumlarda sözleşmeyi cezasız şekilde sonlandırabilir (yaş, cinsel ayrımcılık, taciz vb. yasalarca yasaklanmış durumlarda  sözleşme feshedilebilir)
• Şirket yetkilisi tarafından imzalanmadıkça sözleşmenin değiştirilemeyeceğine dair onay
• Çalışanın Gizlilik Sözleşmesi imzalaması gerektiğine dair onay
• Şirketin seçmesi durumunda, taraflar arasındaki anlaşmazlıkların sadece bağlayıcı tahkim ile çözüleceğine dair açıklama (aşağıda ayrıca tartışılacaktır)
• Varsa eğer, çalışana verilecek hisse senedi opsiyonu, opsiyonun kazanma şartı
• Çalışanın rapor vereceği amir
• Tarafların iş ilişkisine, anlayışına dair ortak tutumda buluştuğunu gösteren, teklif mektubunda anlaşılan konular dışında başka ek sözleşmenin var olmayacağını göstererek teklif mektubunun hukuki koruması

İşten ayrılan çalışanın ne kadar süre sonra aynı sektörde çalışabileceğini, gizlilik maddeleriyle hangi hükümler altında çalışanlarınızın ürünleriniz hakkında dışarıya bilgi veremeyeceğini dikkatlice sözleşmeye eklemelisiniz. Avukatınızla konuşarak şirket haklarınızı, ürünlerinizi, buluşlarınızı koruyacak sözleşme hazırlamanız gerekmektedir.

11. Çalışanlarınızın Gizlilik Sözleşmesi İmzalamasını Sağlayın

Şirketler, çalışanlarına işe yarar olabilecek ürünler, iş fikirleri, icatlar koyabilmeleri amacıyla ödeme yaparlar. Bu yüzden çalışanlarınız, özellikle teknoloji şirketlerinde, çok değerli olabilecek şirketinizin gizli bilgilerine erişebiliyor olacaklardır.

Şirketinizin özel bilgilerini korumanın temel yollarından birisi Gizlilik Sözleşmesinin kullanılmasıdır.

Gizlilik sözleşmesi, adından anlaşılacağı üzere ürünlerinizin ve fikirlerinizin gizliliğiyle ilgilenirken, aynı zamanda çalışanın şirket işiyle ilgili yarattığı ürünün, iş fikirlerinin, icatların çalışana değil, şirkete ait olmasını sağlar.

Gizlilik Sözleşmesi – Önemli Noktalar

Girişimcilik Kursu üzerinden girişimci tarafa önerimiz Gizlilik Sözleşmesi hazırlarken şu kilit noktalara dikkat edilmesidir:

• Şirket çalışanı, şirketin gizli bilgilerini hiçbir şekilde, izinsiz kullanamaz, ifşa edemez.
• Çalışanın iş süresi boyunca yaptıkları iş ile ilgili icatları, iş fikirlerini, keşiflerini, ürünlerini derhal şirkete sunması gerekir.
• Şirket, çalışanının şirkete vermesi gereken icat, fikir, keşif, ürünün sahibidir.
• Çalışanın istihdamı uyarınca, başkasıyla yapılan herhangi sözleşme şirketle yapılan gizlilik sözleşmesini, çalışanın görevini ihlal edemez; ayrıca, çalışan hangi şart olursa olsun, şirket bilgilerini kendisinin veya başkalarının yararına kullanamaz.
• İş akdinin feshi durumunda, çalışanın tüm şirket mallarını; üretilen ürün ve/veya icatları iade etmesi, iş-ürün fikirleriyle ilgili gizli bilgileri sunması gerekir.
• Şirkette çalışan kişi, daha sonra hiçbir rakip firmada çalışamaz, şirketin rakibi olacak herhangi ürün – hizmet sunamaz.
• Çalışanın gizlilik sözleşmesindeki görev ve yükümlülükleri, iş akdinin feshi sonrasında da devam edecektir.
• Gizlilik anlaşması, tek başına, sürekli istihdam garantisi vermez.

Gizlilik sözleşmesi şirket, ürün bilgilerinizi korurken olası yatırımcılara da güven aşılayacaktır. Yatırımcılar şirketinizin tüm çalışanlarının gizlilik sözleşmesi imzaladığını görmeyi beklemektedir.

12. Fikri Mülkiyeti Korumak

Girişim yapınızın fikri mülkiyet haklarını korumak önemlidir. Ancak, girişimcilik hayalinde olan çoğu yeni girişimci fikri mülkiyet koruma anlaşmalarını karmaşık hatta pahalı buluyor. O yüzden, başlangıçta fikri mülkiyet koruma harcamalarını ertelemek istiyorlar. Ama bilinmeli ki, çoğu zaman fikirleri, şirketin icatlarını koruma altına almayı ihmal ederek, gelecekte ürünün fikri mülkiyet haklarıyla ilgili büyük sıkıntılar yaşanabilir.

Başlangıç maliyetlerini düşürüp, işleri daha az karmaşık halletmek istediğinizin farkındayız. Zaten işinize, fikrinize, ürününüze güveniyorsunuz; iş planını hazırlayıp, olası sonuçları gördünüz. İşinize güvenmesiniz zaten bu yola adım atmazdınız. Güvendiğiniz iş fikrinin geleceğini garanti altına alabilmeli, fikri mülkiyet haklarına gereken önemi vermelisiniz.

Kafanızdakileri de düşünerek, Girişimcilik Kursu bu noktada, fikri mülkiyet haklarının korunması yolunda atılabilecek basit, uygun maliyetleri adımları anlatacağız. Girişimin temel varlıklarının korunması adına, aşağıda vereceğimiz yöntemleri dikkate alın.

Şirketler bazen patent korumalarının kendilerini korumanın tek yolu olduğunu düşünür. Özellikle teknoloji girişimleri, patent dışı fikri mülkiyet haklarının değerini genellikle görmezden gelme eğiliminde.

Esasında, patent hakkı inanılmaz derecede değerli olsa da, tek başına şirketin ürününün iyi olmasını, hatta pazarda satılmasını sağlamaz. Doğal olarak; ticari sırlar, siber güvenlik politikaları, ticari markalar, telif hakları fikri mülkiyet koruması altına alınmalıdır.

Fikri Mülkiyet Haklarınız Koruma Altına Alınmalı

Fikri mülkiyet haklarının korumasını şöyle özetleyebiliriz:

• Patent veya Faydalı ModelPatentler üreteceğiniz yeni, farklı ürüne alabileceğiniz en iyi korumadır. Patent mucidine, başkalarının patent talebinde belirtilen patentli konuyu işlerinde uygulamalarını, kullanmalarını, satmalarını önleme hakkı verir. Patent alabilmenizin belirlenmesinde kilit hususlar şunlardır:
  1. Sadece fikrin, formülün, ürünün somut hali patentlenebilir.
  2. Buluş ya yeni olmalıdır ya da var olan ürüne ekleme, çözemediği problemi çözme gibi yeni bir yol içermelidir.
  3. Buluş daha önce basılmış bir yayında patentlenmiş, açıklanmış olmamalıdır.
  4. Buluş bazı faydalı amaçlara sahip olmalıdır.Patent başvurusu Türk Patent ve Marka Kurumu üzerinden yapılmaktadır. Ancak işlem fazla karmaşık olabilir, süreç uzun sürmektedir. Patent başvurusunu hazırlamayıp, başvuru takibini halledilmek patent avukatlarının işidir. Onlarla çalışmanız avantajınıza olacaktır. Patent almanın dezavantajı, işlem süresinin çok uzun olması, ücretinin ise pahalılığıdır.
• Ticari Markalar Ticari marka hakkı, ticari marka sahibinin mallarını sektördeki diğerlerinden ayırt etmek adına kullandığı bir kelimenin, adın, logonun, cihazın sembolik değerini korur. Coca-Cola, IBM, American Express, ING Bank, Facebook vb. ticari markalar örnek gösterilebilir.Her girişimin şirket ismi, logosu, sembolü üzerinde tam hakka sahip olabilmesi, izinsiz kullanımına, kopyalanmasına engel olabilmesi için ticari marka hakkına sahip olması gerekir.Yine, Türk Patent ve Marka Kurumu üzerinden detayları görebilir, E-Devlet  üzerinden Ticari Marka Hakkına başvuru yapabilirsiniz.
• Ticari SırlarTicari Sırlar, girişimci tarafından en büyük silahlarındandır. Ticari sırlar, şirketin rakiplerine karşı ekonomik avantaj elde edebilmesini sağlayan bilgilerdir.Girişimcinin gizli tutulmasında haklı menfaatinin olduğu sırların korunmasıyla; şirket sahibine şirkete ilişkin bir anlaşmayı veya gizli ilişkiyi ihlal eden; şirketten bilgi toplayarak bu bilgileri kullanarak kar elde eden, kar elde edilmesine aracı olan kişilere, kurumlara karşı işlem yapabilme hakkı elde edilir. Çalışanların gizlilik sözleşmesi imzalamasına ilişkin verdiğimiz madde zaten ticari sır bağlantılarıyla alakalıdır.Ticari Sırlar sizin kurulum, büyüme, gelişme açısından kozunuzdur. Her şirket kozlarını korumalı, planlarını gizli tutarak büyüme sağlamalıdır. Diğer türlü, açık elle oynayarak oyunu henüz baştan kaybedersiniz.Ticari Sırlarınızı koruyarak eski çalışanın şirket bilgilerini kullanıp size rakip olmasının, şirket bilgilerinizi rakibinize satmasının/vermesinin önüne geçebilirsiniz.
• Gizlilik Anlaşmaları (NDA – Non-Disclosure Agreement)Aynı zamanda 11. bölümde bahsettiğimiz Gizlilik Sözleşmesi adıyla adlandırılır. Gizlilik anlaşmalarının amacı, ürün veya iş fikri geliştirmek amacıyla üçüncü şahıslarla paylaşına şirketin gizli bilgilerinin anlaşma dışındaki kişilerle paylaşılmasını, şirket yararı dışında kullanılmasını önlemektir.
• Hizmet Şartları – Gizlilik Politikasıİşini internet üzerinden yürüten şirketlerdensiniz, kullanıcılarınızın web sitenizde yayınladığınız bilgilerle neler yapabileceklerini/yapamayacaklarını gösteren hizmet sözleşmesi hazırlamak gerekmektedir.Kullanıcılarınızın hangi bilgilerini alıp, koruyacağınızı taahhüt ettiğinizi sözleşmelerle belirlenmeli, web sitenizde yayınlamalısınız.

Burada anlatılanları önemseyin. Girişimcilik Kursu ile yeni girişimcileri bilgilendirme isteğimiz girişimcilik adımı atan kişilerin, önemli hukuki ve ekonomik süreçlere ilişkin vurdumduymazlığına çözüm getirmek istememizdir. Eğer haklarınızı korumazsanız, haklarınız elinizden alınır. Şirketinizi kurmanızı, büyütmenizi hem kendinize hem topluma katma değer katmanızı istiyoruz; ancak böylesi can alıcı adımlara dikkat etmezseniz bütün emekleriniz umutlarınızla birlikte boşa gidecektir.

• 

13. Güçlü Bir Satış Elemanı Olun

Girişiminizin başarılı olabilmesi sizin satış performansınıza bağlıdır. İşinizi ‘satmayı’ öğrenmeniz gerekmektedir – yalnızca müşterilerinize değil; potansiyel yatırımcılara hatta potansiyel çalışanlara dahi işinizi iyi pazarlamanız gerekmektedir.-

Olumlu, güvenilir, iyi bir dinleyici olmak gerekli yeteneklerdir. Satışta gerekli teknikleri pratik yaparak öğrenmeli, geri bildirimlerle kendinizi geliştirmelisiniz.

Dışa dönük bir insan olmasanız dahi; şirketinize güveninizi göstermeniz, satışı gerçekleştirecek gerekli hamleleri yapmanız gerekir.

14. Mali Tabloları – Bütçeleri Anlama

Harcamalarınızın, gelir gider dengenizin rayında olmasını sağlamak adına; mali tabloları, bütçelemeyi öğrenmeniz zorunludur. Yeni kurulan birçok şirket, girişimcinin mali tabloları okuyamayarak, harcamalarını ayarlayamaması sebebiyle son bulma tehlikesiyle karşı karşıya kalır.

Ayrıntılı, ay bazında bütçe tabloları oluşturup, bütçeyi düzenli aralıklarla gözden geçirmekte büyük fayda vardır.

Esasen, finansal tablolara hakim olmanız, olası yatırımcılardan gelecek soruları yanıtlamanızda yardımcı olacaktır. Yatırımcılardan bekleyebileceğiniz bazı mali tablo soruları şunlardır:

• Şirketin üç yıllık projeksiyonları nelerdir?
• Tahminlerinizin altında yatan temel varsayımlar nelerdir?
• Şirketiniz hangi ölçüde sermaye/borç yarattı? Şirketinizin nakit durumu nedir?
• Gelecekte hangi miktarda sermaye arttırımı gerekli olacak?
• Çalışanlara ne kadarlık hisse havuzu ayrılmış durumda?
• Şirket ne zaman karlılığa ulaşacak?
• Şirket karlılığa ulaşana kadar ne ölçüde zarar yaşanacak?
• Birim Ekonomisi (Unit Economics) Nedir?
• Şirketinizin daha hızlı büyüyebilmesini sınırlayan faktörler nelerdir?
• Şirket yönetim ekibinin odaklandığı ana ölçüler nelerdir?

15. Ürününüzü Pazarlamayı Öğrenin

İş dünyasında başarılı olabilmek müşteri kitlenizi, hedef pazarını sürekli geliştirebilmekten geçer.

Ürünün pazarlanması konusunda eksiklik yaşarsanız üretiminize, yaptığınız yatırımlara rağmen ürün gerekli kitleye ulaşamaz, dolayısıyla kar elde edemezsiniz.

Karlılığın devamı sağlam kurulmuş pazarlama stratejilerine bağlıdır. Pazarlama stratejileriniz aşağıdakileri içersin:

• Arama Motoru Optimizasyonu (SEO) ile ilgili temel bilgileri öğrenin; verdiğiniz ürünleri internet üzerinden araştıran kişiler sizi arama sonuçlarının ilk sayfasında bulabilir, böylece hedef pazarınızla ilgili yüksek oranda kitleye ulaşabilirsiniz.
• İşletmenizin tanıtımında sosyal medyayı kullanın.
• Ürünlerinizle ilgili makaleler yazarak içerik pazarlamacılığına katılın.
• Önemli olaylarda basın bülteni yayınlayın.
• Online iletişiminizi yüksek tutarak çevrenizi sürekli genişletebilin.

16. Serbest Çalışanlarla Takımınızı Destekleyin

İş kurmak yolunda girişim adımlarının ilk aşamalarında, masraflarınızı en aza indirmek için küçük bir çalışan ekibine sahip olmayı isteyeceksiniz. Düşünceleriniz normaldir, doğal karşılanabilir ancak bazen takımınızda kimi konularda özel uzmanların çalışması gerekecektir.

Böyle durumlarda serbest çalışanlara(freelance) ulaşmanız mantıklı olacaktır. Böylece yalnızca hizmete ödeme yapar; çalışanların masraflarını, sosyal haklarını ödemekten kurtulursunuz.

Freelancer.com, Bionluk, Uzmankirala, Projekurdu Serbest çalışan kiralayabileceğiniz çeşitli web sitelerindendir.

17. Yatırımcı Sunumunuz Harika Olmalı

Yeni girişimciler, şirketlerini melek ve risk sermayesi yatırımcılarına sunmak için sıkça görüşme talep edip, şirket/ürün durumlarını gösteren sunumlar hazırlarlar. Tipik yatırımcı sunumu 15-20 slaytan oluşan, şirketin ürününü, kullandığı teknolojiyi, kurucu ekibi yatırımcılara anlatan kısa tanıtımdır.

Yatırımcılardan sermaye toplamak zorlu süreçtir. Genellikle zaman alıcıdır. Bu nedenle, girişimci çekici, ilginç bir hikaye sunarak karşısındaki yatırımcının ilgisini çekmelidir.

Fazla sayıda girişimci, yatırımcı sunumlarını hazırlarken önlenebilir kimi hatalar yapar. Girişimcilik Kursu sunum hazırlarken yapılması gereken ve yapılmaktan kaçınılması elzem olanlar listesini şöyle sıralar:

Girişimcilik Kursu Sunum Dosyası Önerileri

Yapılması Gerekenler

• Dinleyiciyi pazar fırsatının büyüklüğü konusunda ikna edin
• Görsel ilginç grafikler, görüntüler ekleyin
• Toplantı öncesinde sunumunuzu yatırımcılara mutlaka gönderin.
• Sunumunuzun parçalarından birisi ürününüzün demo versiyonunu olsun. Dinleyicilerinize ürünü göstererek tanıtın.
• İşe olan tutkunuzu gösteren ilgi çekici hikayeler anlatarak dinleyicilerinizi (yatırımcıları) hikayenize, anlattıklarınıza odaklandırın
• Yalnızca fikirden fazlasına sahip olduğunuzu; ürünü geliştirme, müşteri edinme, ortaklık anlaşmaları gibi kimi adımları atmış olduğunuzu gösterin.
• Slaytlar boyunca tutarlı yazı tipi boyutu, renk ve başlık stili kullanın.

Yapılmaması Gerekenler

• Sunumunuzu 15-20 slayttan uzun tutmayın. Daha fazla bilgi eklemeniz gerektiğini düşünüyorsanız, o bilgileri ek dosyalara dahil edin. Zaten yatırımcı soruları ile o bilgiler açığa çıkacaktır.
• Slayttalarınızda fazla kelime kullanmayın
• Yatırımcıların olayı anlamasını sağlayacak ölçüde finansal detaylar yeterlidir. Tüm finans tablolarınızı yatırımcıya sunmanız gerekli olmayacaktır.
• Yatırımcı sunumlarında her şeyi anlatmaya çalışmayın. Sunumu, ulaşmak istediğiniz yatırımcılara temel bilgileri, vurgulamak istediğiniz fırsatları göstermek için kullanın.
• Yatırımcının hemen anlamayacağı jargonları, kısaltmaları kullanmayın
• Rekabeti yok saymayın, rakiplerinizi küçümsemeyin. (Özellikle ‘hiç rakibimiz yok’ deme gafletine düşmeyin.)
• Sunumunuzu güncellemeyi unutmayın. İşinizle ilgili eski, modası geçmiş bilgi sunumuzda bulundurmayın; sunduğunuz bilgiler güncel olsun.
• Kötü tasarım, düşük kaliteli görünüm hissi vermeyin. Sunumuza profesyonel görünüm kazandırın. Bunun için grafik tasarımcıyla çalışmayı düşünebilirsiniz.

18. Web Sitenize Trafik Çekin

Girişimcilik Kursu içinde bu konuya değinmiş olsak da sitenize trafik çekmenin detaylarını size anlatmak istiyoruz. Daha önce belirttiğimiz üzere web siteniz, müşterilerle iletişim kurmanızı, onların şirkete bağlılığını arttırmakla kalmayacak; ayrıca müşteri kitlenizi de büyütecektir.

İnternet sitenizin pazarlama konusundaki rolü büyük olacaktır. Bu sebeple sitenizin trafiğini arttırmak elzemdir.

Web sitenizin trafiğini arttırmak şu yöntemlerle mümkündür:

• Size trafik göndermeleri için Google, Yahoo, Yandex, Bing vesaire arama motorlarına reklam ödemeleri yapın. (Örneğin, Google Adwords programı aracılığıyla)
• Arama motoru optimizasyonu yapılmış, yüksek kaliteli, orijinal içeriğe sahip, hızlı web sitesi oluşturun.
• Facebook, Twitter, Linkedln gibi sosyal medya sitelerinden trafik çekebilmek amacıyla akıllıca oluşturulmuş sosyal medya planı oluşturun.
• Yüksek kaliteli sitelerden sitenize bağlantı alın.(Backlink)

19. İş Fikrinizi Birilerinin Daha Önce İcat Edip-Etmediğini Araştırın

Yeni ürün, buluş, iş fikriniz varsa yapmanız gerekenler şunlardır:

• Ürünle ilişkili anahtar kelimelerle Google araması yapın. Bağlantılı tüm anahtar kelimeleri Google Anahtar Kelime Planlayıcısı üzerinden öğrenebilirsiniz.
• Patent ve Marka Kurumu üzerinden marka-ürün araştırması yapın.
• Eğer hiçbir şey çıkmazsa, patent avukatı kiralayarak fikri koruma altına alın.

Bunların yanında, fikrinizin 1. sürümü büyük olasılıkla en basit versiyonu olacaktır. Fikrin 2. – 3. sürümlerini, ürünün ne kadar geliştirilip geliştirilmeyeceğini planlayarak buluşun konseptine ekleyin.

• 

20. İş Planınız Olmadan İlerlemeyin

İş Kurmadan Önce Atmanız Gereken 12 Önemli Adım yazımızda da belirttiğimiz gibi ürünün geliştirilmesi, pazarlama konularında neyi, nasıl yapacağınızı gösterdiğiniz iş planı hazırlamak zorunluluktur. İş planı şirketin geleceğiyle ilgili vizyonunuzu göstermekle kalmaz, aynı zamanda, doğru verilerle hazırlanmış iş planı size şirketin geleceği hakkında ipuçu verir.

Girişimcilik Kursu olarak önerimiz, özellikle başlangıçta uzun iş planı hazırlayıp aşırıya kaçmayın. İş planı hedef kitleyi, müşteri kazanımını, müşteri tutma oranını gösteren temel verilerle hazırlanıp yol gösterici olacaktır, ama diğer taraftan birçok girişim iş ilerledikçe temeldeki iş planından sapmak zorunda kalır.

21. Girişiminizi İlerletebilmek – Sermayeyi Güvence Altına Alın

İşletme sermayesini etkili şekilde arttırıp koruyabilmek amacıyla şu yöntemleri kullanın:

• Kişisel Sermaye
• Sevgi Parası(Arkadaşlar – Aileden kaynak)
• Krediler
• Melek yatırımcılar
• Fon Toplama Siteleri
• VC’ler
• Devlet Destekleri – Hibeler

Yeni girişimcilerin yaptığı hatalardan bir tanesi yeterli sermayeyi toplamamaktır. Sermaye arttırımı yolları arayıp, şirket kaynaklarını büyütebilmelisiniz. Böylece şirketinizin ilerlemesi, büyümesi adına gerekli adımları atabilirsiniz.

22. İşletmenize Gerekli Hangi İzin, Lisans veya Kayıtlara İhtiyacınız Olduğunu Tespit Edin

Girişimci olarak, işletmenizin yapısına göre çeşitli izinlere, kayıtlara, çeşitli lisanslara ihtiyacınız olabilir. Muhasebecinizle avukatınız size bu konularda yol gösterici olmalıdır.

İşletmenizi göz önünde bulundurarak aşağıda gösterdiğimiz izinlere ihtiyacınızı belirleyebilirsiniz:

• Havacılık, Tarım gibi devlet tarafından sıkıca düzenlenmiş işletmelerin izinleri
• Alkol, sigara satışı gibi devlet tarafından sınırlandırılmış ürünlerin satışına ilişkin izinler
• Sağlık şirketlerinin alması gereken izinler
• İmar izni
• Satış izni
• Vergi prosedürleri – ayrıcalıklar

23. İşletmenize Uygun Kayıtları Tutun

Aşağıda verdiğimiz örnekler dahil işletmeniz adına birden fazla kayıt tutmanız gerekecektir. Gelecekte hukuki sıkıntı yaşamamak adına, kayıtları dikkatlice tuttuğunuzdan, hata yapmadığınızdan emin olun.

• Finansal Tablolar
• Yönetim Kurulu Üyeleri, Hisse Oranları, İzinler
• Yönetim Kurulu Tutanakları
• Stok Defteri
• Vergi Beyannameleri
• -Varsa eğer- Bakanlık başvuruları
• Faturalar, sözleşmeler
• Banka hesapları
• Alacaklı kayıtları
• Ödenek kayıtları

24. İşletmenizi Sigortalayın

Eğer ki iş kurmak çabasını gösterip, zamanınızı buna göre harcayacaksanız, uygun sigorta teminatı alarak kendinizi güvence altına almak iyi olacaktır.

Sigortalama konusunda yapmanız gereken ilk iş; işinizin niteliğine göre özel sigorta ihtiyaçlarını belirleyip, hangi risklerin karşılanması gerektiğini belirleyerek sigortanın kapsamını ayarlamak olmalıdır. Ardından, hangi şirketin gereksinimlerinize uygun teminat türlerini karşıladığını görebilmek için sigorta şirketleriyle konuşmalar yaparak, en uygun teklifi değerlendirin.

Sigorta şirketiyle konuşurken aşağıdaki anahtar soruların cevaplarını alın:

• Vergi imtiyazları var mı? Varsa neler?
• Teminat sınırı yeterince yüksek mi?
• Hangi öğeler veya olaylar sigorta kapsamı dışında tutulacak?
• Teminatta herhangi boşluk var mı?

25. Kuruluş Aşamasında Hisse Paylarının Kurucu Ortaklara Nasıl Bölüneceğini Hesaplayın

İlk maddelerde belirttiğimiz üzere Girişimcilik Kursu olarak, ortaklık anlaşmalarına dikkat etmenizi atılabilecek hayati adımlardan görüyoruz.

Yeni kurulan şirketin ortak kurucuları arasında öz kaynakların, şirket hisselerinin nasıl bölünmesi gerektiği konusunda kesin doğru cevap yoktur. Ancak, şirket kuruluşuna katılan herkes konu üzerinde etraflıca tartışmalı, ileride yaşanabilecek yanlış anlaşılmaları önlemek başlangıçta tam anlaşmaya varmakla mümkündür.

Eğer fikrin arkasındaki isim, şirketin ilk adımını atan kurucuysanız, %50’den fazla sahiplik için gerekli argümana sahipsiniz demektir.

Şirket hisselerinin bölünmesi sırasında aşağıdaki adımlar dikkate alınmalıdır:

• Kurucu ortaklarının şirkete katkılarının nispi değeri
• İşe katılmaya yoğun istek (Şirketinizin %25’ini birkaç ay sonra işten ayrılmak isteyecek olan birine vermek istemezsiniz)
• İşe bağlı kalınacak süre
• Çalışan olarak ödenecek maaş
• Kurucu ortakların hangilerinin iş yatırımlarına para katkısı sunacağı; sunulacak sermaye miktarların oranları
• Karar verme konusundaki yetki

26. Girişim Sermayesi Finansmanına (Venture Capital Fund) İlişkin Şu Önemli Noktaları Anlayın

Finansman arayan girişimciler genellikle sermaye sağlayabilen Risk Sermayesi (VC) yatırımcılarına başvurur. VC’ler nakit sermayeye ek olarak strateji yardım, potansiyel müşterilere ulaşım, çalışanların ortak kullanımı gibi yardımları da sağlarlar.

Girişim Sermayesi Finansmanını elde etmek, anlaşma sağlamak kolay değildir. Ama, eğer girişimci, öngörülen anlaşma koşullarını, ortaya çıkabilecek olası sorunları VC’lerle görüşmeden önce anlarsa Girişim Sermayesi finansmanı elde etmek için daha iyi hazırlanacaklardır.

Girişim Sermayesi edinme sürecini anlamak için, risk sermayedarlarının (VC) tipik olarak aşağıdaki kriterlerden birini ya da birkaçını kullanarak yatırım kararı aldıklarını göz önünde bulundurmalısınız:

• Belirli Endüstri Sektörleri (Yazılım, dijital medya, mobil cihazlar, biyoteknoloji vb.)
• Şirket Aşaması (Şirketinizin bulunduğu durum risk sermayesi yatırımcılarının önem verdiği konuların başındadır. Erken aşama tohum şirketler ya da A Serisi yatırım turundaki şirketlerin anlamlı gelir modeli oluşturmaları; müşteri geri dönüş oranlarının yüksek olması önemlidir. )
• Şirketin Yeri (Şirketinizin yerinin ürünle ve/veya pazarla bağlantısı çeşitli sebepler dolayısıyla önemlidir. Şirket yeriniz sektörünüze bağlı olacaktır. Konum seçiminiz nakliye, ham maddeye erişim, pazara yakınlık, çalışan kaynağı, network gibi konular göz önünde bulundurularak yapılmalıdır.)

VC’yle toplantı ayarlamadan önce, ilgili sermaye sahibinin odak noktasının şirketinizle ve/veya şirketinizin gelişim aşamasıyla aynı vizyonda olup olmadığını öğrenin.

İkinci kilit nokta ise VC’lerin çoğu istenmeyen, teklifsiz gönderilen e-postaları göz ardı eder. Sermaye sahibine ulaşmanın yolu, spam e-postalar göndermek değil; dost, güvenilir bir meslektaş, girişimci veya avukat aracılığıyla VC ile tanışmak, kendinizin -dolayısıyla şirketinizin- samimi tanıtımını yapmaktır.

Girişimcilik Kursu 6. Bölümde gösterdiğimiz gibi, girişimci VC’nin ilgisini çekmek için çok iyi bir asansör konuşmasına sahip olmalıdır.

Sürecin Geçeceği Aşamaları Anlayın

Girişimcilik yolunda ilk adımlarını atan girişimciler yatırım süreçlerinin meşakatli olduğunu, uzun zaman aldığını anlamalıdır. Bazen VC ile toplantı yapmak haftalar sürebilir; ek olarak, tek toplantıyla karar alınmaz, toplantı toplantıyı, konuşmalar konuşmayı takip eder. VC fonunun tüm ortaklarına sunum yapılır, finansal tablolar üzerinden dönem çizelgeleri çıkartılarak konu detaylarına inilir; sonunda, yatırımın kanıtı olarak çok sayıda yasal belge her iki tarafın avukatı tarafından hazırlanarak müzakere edilir.

VC’ler genellikle işletmenizin pazarda belirli miktar ilerleme sağladığını görmek isterler. Bu sebeple, çok erken aşamada olan şirketlere veya yalnızca fikre sahip olan kişilere fon sağlamazlar. Eğer, sizin durumunuz buysa, VC yerine melek yatırımcı aramak sizin adınıza faydalı olan adım olacaktır.

27. İş Anlaşmalarınıza Dikkat Edin

İş anlaşmaları, iki veya daha fazla taraf arasında yasal bağlayıcı yazılı sözleşmelerdir. Anlaşmalar girişimin önemli parçalarındandır, dikkatli şekilde oluşturulmaları, müzakere edilmeleri gerekmektedir.

Küçük işletmeler sıkça gayri resmi ‘el sıkışma’ benzeri sözlü anlaşmalara dayanarak iş yürütmekte; böylece olası birçok sorunun kapısını açmakta. Girişimcilik Kursu üzerinden önerimiz, anlaşmalarınızı yasal zemine oturtmanızdır.

İmzalanmış iş anlaşmalarına sahip olmak, anlaşmalara dayanarak iş yürütmek yüksek derecede zorunludur. Anlaşmalar, anlaşmanın her iki tarafınca uyulması gereken kuralları belirler; yasaya dayanarak, kararlaştırılmış kuralların uygulanmasını sağlar.

Anlaşmalar Nasıl Olmalıdır?

• Yerine getirilmesi gereken tüm zorunlulukları tanımlayın.
• Karşı tarafın (tarafların) yerine getirmesini beklediğiniz sorumlulukları açıklayın.
• Tüm yükümlülükleri belirli ölçüde sınırlayın.
• Sözleşme şartlarının yerine getirileceği zaman sınırı gibi parametreleri belirleyin.
• Satış, kiralama şartlarını belirleyin.
• Ödeme koşullarını belirleyin.
• Tarafların aldıkları tüm riskleri, sorumluluklarını açıkça belirtin

Sözleşmeler, özünde, zihinlerin yazılı toplantısıdır. Tipik olarak, tek tarafça hazırlanır; hazırlayan tarafın ihtiyaçlarını, gereksinimlerini karşılar, onları borçtan korur. Yine de, başlangıçta tüm tarafların katkısı, katkı payları değiştikçe (büyüdükçe – küçüldükçe) sözleşmelerin değişimi de o yönde olmalıdır. İmzalanmasıyla resmi belge statüsü kazanır.  Para ya da belirli tarihe kadar iş yapmanın, hizmet sunmanın, verilen sözün yasal makamlara dayanarak ‘göz önünde bulundurulmasını’ garanti eder.

Standart Sözleşme terimi gerçek olmaktan ziyade, efsanedir. İnsanlar genellikle sözleşmenin tüm şartlarını okumadan, müzakere etmeden gösterilen yeri imzalarlar. Ancak, girişimci böyle yapamaz. Girişimci, sözleşmenin tüm şartlarını okumalı; sözleşme maddeleri konusunda içi rahat olmalıdırdır. Unutmayın ki, anlaşma terimlerine de bağlı olarak, neredeyse tüm maddeler pazarlığa açıktır.

İşletmenizin Sahip Olması Gereken Kilit Sözleşmeler

Tazminatlar, mülkiyet hakları, sorumluluklar, riskler dikkat edilmesi gereken alanların başında gelir. Bahsedilen alanların herbirini net şekilde ele aldığınızdan emin olmak adına, sözleşmelerde deneyimli avukatlardan yardım almalısınız.

Anlaşmanın kendisi, nasıl uygulanacağı, taraflardan herhangi birisinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda hangi önlemlerin alınacağı konuşulmalı, sözleşmeye eklenmelidir. Ayrıca, anlaşmazlık durumunu çözmek için bağlayıcı tahkim şartına sahip olmak küçük işletmelerin yararına olan maddelerdendir.

Girişimcilik Kursu içinde belirlediğimiz, her girişimin sahip olması gereken kilit sözleşmeler (girişiminizin lehine hazırlanmış) şunlardır:

• Satış / Servis Sözleşmesi
• Lisans Anlaşması
• Çalışanlara Teklif Mektubu
• Herhangi bağımsız yükleniyle Danışmanlık Anlaşması (İşiniz adına geliştirdikleri her ürünün fikri mülkiyet haklarına sahip olacağınızdan emin olmalısınız)
•  Gizlilik Sözleşmeleri

28. Ofis Kiralamayı Planlıyorsanız, Şu Konulara Odaklanın:

Finansal kiralama alanı, girişimin başlangıçta yapacağı yüksek harcamalardandır. Mümkün olan en iyi kiralama anlaşmasını yapmak, şirketinizin fazladan birkaç çalışan almasına veya yeni pazarlama kampanyası başlatma yolunda yeterli paraya sahip olmasına  ön ayak olabilir.

Ofis kiralama sözleşmesi yapma yeteneğinizi güçlendirmenin elinizde olduğunu unutmayın.

Ödevinizi yapın; ‘aynı yeri kiralamak isteyen başka şirketler var mı? Alan ne kadar süredir boşta?’ gibi bilgileri öğrenerek zorlu şartlarda ısrar eden mülk sahibinin elini görebilirsiniz.

Başlangıç pazarlığında size yardımcı olabilecek bazı öneriler şunlardır:

• Kiralama süresinin uzunluğuMülk sahipleri uzun vadeli kiralamalarda taviz vermeye isteklidir. Bununla birlikte, şirketinizin ihtiyaçları değişebilir, ilerleyen tarihlerde alana talebe göre daha küçük veya büyük bir ofise geçmek isteyebilirsiniz. Yenileme seçeneklerini de içeren, kısa vadeli kiralama yolunda pazarlık etmeye çalışın. Şimdi ön göremediğiniz olayların olması durumunda, şirketinizin kaynaklarını israf etmeyin.
• Kiracı İyileştirmeleriKiraladığınız alanda kimi iyileştirmeler, değişiklikler yapılması gerekebilir. Böyle iyileştirmeleri hangi tarafın karşılayağı, ticari ofis alanı pazarının şehrinizdeki yoğunluğuna bağlıdır. Kiralama sözleşmelerinin çoğu, kiracının, mülk sahibinin rızası olmadan herhangi bir değişiklik yapılmaması şartını koşar. Kiralamak istediğiniz alanın durumuna göre, eğer yapılmasını istediğiniz değişiklikler varsa sözleşmeye değişikliklerin tamamlanmasını istediğiniz tarihleri, hangi tür değişikliklerin hangi taraf tarafınca karşılanacağını detaylandırarak ekleyin.
• Depozitolar – Kira AnlaşmalarıBazen mülk sahipleri iki ay depozito isteyebilmektedir ayrıca, yıllık kira ücretini peşin almak isteyebilirler. İşletmenizin kaynaklarına, kaynakları aktarmak istediğiniz stratejik planlarınıza göre size uygun yolu seçerek pazarlık yapın.Diğer taraftan, mülk sahipleri genelde yıllık bazde TÜFE’ye göre kira artışı yaparlar. Uzun süreli anlaşma tercihindeyseniz TÜFE yerine yıllık belirlenmiş kira zamları üzerinden anlaşma yapın. (İlk yıl 5000 TL, ikinci yıl 5200 TL gibi)
• Tek taraflı kira hükümlerinden kaçınmaya çalışınMülk sahipleri, tek taraflı olabilen standart kira sözleşmeleri kullanma eğilimindeler. Dikkatli olun, ev sahibi lehine olan hükümler konusunda müzakere yapın.
• Araştırmanızı iyi yapınİş Kurmadan Önce Atmanız Gereken 12 Önemli Adım yazımızın 10. maddesinde belirttiğimiz gibi, iş yerinizi kiralamadan önce tüm olasılıkları araştırın. İnternet araştırmaları yapabilir, emlakçılarla çalışabilirsiniz. Yeter ki, size uygun yeri, en uygun şartlarda bulduğunuzdan emin olun. Özellikle kimi sektörlerde şirketinizin yeri çok önemlidir, yeriniz şirketinizi tanımlayan faktörlerden olmasını yanı sıra, potansiyel müşterilerinize ulaşmanızda da ana etken olacaktır.

29. Rakiplerinizi İyice Araştırın

Rekabet ettiğiniz şirketlerin ürünlerini, hizmetlerini iyice araştırın; rakiplerinizden gelen yeni gelişmeleri, duyuruları takip edin.

Şirketinizin potansiyel yatırımcılarının rakipleriniz hakkında soru soracaklardır. Girişimcilik Kursu yazısında şunu açık yüreklilikle söyleyebiliriz; ‘Rakibimiz yok’ diyen girişimciye güven duyulmaz. ‘Neden sektörde rakiplerinizin olmadığı? Neden kimsenin böyle karlı işe girişmediği? Eğer girişildiyse neden devam etmediği?’ gibi birçok soru karşınıza çıkar.

Dolayısıyla, şu soruları yatırımcılardan bekleyin:

• Şirketin ana rakipleri kimlerdir?
• Rakipler şimdiye değin hangi avantajları elde ettiler?
• Şirketinize rekabet avantajı sağlayan ne?
• Rakiplerinizle karşılaştırıldığında fiyat, özellikler, performans açısından ne durumdasınız?
• Pazarınıza girecek diğer olası şirketlerin önlerindeki engeller nelerdir?

30. Melek Yatırımcı Ararken Bilinmesi Gereken Noktalar

Yatırım yapılacak fikirlerinin gözden geçirilmesinde, kararlaştırılmasında yatırımcılar özellikle:

• Şirket kurucularının kalitesine, tutkusuna, bağlılığına, deneyimine,
• Sektöredeki fırsata, şirketin büyüme potansiyelinin büyüklüğüne,
• Açıkça düşünülmüş, mantıklıca, gerçek verilerle hazırlanmış iş planına,
• İlgi çekici fikre veya teknolojiye,
• Şirket adına makul değerlendirmeye,
• Şirketin büyümesi durumunda, gelecekte ek finansman sağlayabilme olasılığınabakmaktalar.

Melek yatırımcıların başlangıçta görmek isteyeceği konular şunlardır:

• Ürünün prototipi, çalışma modeli
• Erken aşama müşterileri, elde edilen gelirler, kullanılan gelir modeli
• Yatırımcı Sunumu

Melek yatırımcı bulabilmenin çeşitli yolları vardır, eğer henüz nasıl yapacağınıza dair herhangi fikriniz yoksa aşağıdaki yollara göz atabilirsiniz:

• Angel.co (AngelList)
• Risk Sermayedarları
• Yatırım Bankacıları
• Avukatlar
• Muhasebeciler
• Diğer Girişimciler
• Çeşitli Crowdfunding siteleri

Açıkcası, melek yatırımcı bulmanın en iyi yolu, meslektaş veya arkadaş aracılığıyla, yatırımcıyla samimi, sıcak bir şekilde tanışmaktır.

Karşılıklı bağlantıları belirlemek adına Linkedln kullanmak yararlı olabilir.

31. Çalışanları Kendinize Çekmek ve Motive Edebilmek Adına Kullanabileceğiniz Hisse Senedi Opsiyonlarını Düşünün

Hisse Senedi Opsiyon Planları özellikle şirketler yüksek maaş ödeyemediğinde, en iyi çalışanları şirkete çekmek, çalışma adına motive etmek ve elde tutabilmek amacıyla kullanılan, oldukça popüler yöntemdir.

Hisse Senedi Opsiyon Planı şirketinize, çalışanlara, memurlara, direktörlere, danışmanlara hisse senedi sunma esnekliği vererek, bu kişilerin şirketten hisse almalarını sağlar.

Hisse Senedi Opsiyonu, çalışanların şirketin nakit para harcamasını gerektirmeden şirket başarısını paylaşmalarına izin verir. Ek olarak, çalışanların hak kazandıkları hisse senedi opsiyonlarını alırken ödeyecekleri miktar şirket sermayesine katkıda bulunacaktır.

Hisse Senedi Opsiyonlarının dezavantajı ise, çalışanların hisse senedi opsiyonlarını kullanması durumunda diğer hissedarların paylarının belirli miktar azaltılmasıdır. Çalışanlara dezavantajıysa, şirket eğer halka açılmazsa, hisse opsiyonlarının nakit faydası olmayacaktır. Sonuçta, eğer şirket büyüyemezse, hisse senetleri değerli olmazsa, sahip olunan hisse senetlerinin anlamı olmayacaktır.

Bahsedilen dezavantajların yanında unutulmamalıdır ki; Binlerce insan hisse senedi opsiyonları sayesinde milyoner hale geldi, Facebook gibi kurumlar opsiyonların yararını, çalışanları için çok çekici hale getirdi. Silikon Vadisi’ndeki birçok şirketin muhteşem başarısı, hisse senedi opsiyonlarına sahip çalışanlarının yarattığı fayda ve ekonomik zenginliklerden kaynaklanmaktadır. Hisse senedi opsiyonları, şirketin uzun vadeli başarısı adına çalışanları motive edebilecek güçlü bir enstrümandır.

Hisse Senedi Opsiyonu – Uygulama Örneği

Girişimcilik Kursu olarak, Hisse Senedi Opsiyonlarının nasıl verildiğine ve uygulandığına dair örnek vererek kafanızda sistemin oturmasını sağlayabiliriz:

• ABC AŞ. Ahmet’i işe alır,
• İstihdam paketinin parçası olarak, 80000 ABC hissesinin Ahmet tarafından hisse başına 1 TL’ye alma seçeneği verir. (Seçeneğin verildiği tarihte ABC hisse senedinin adil piyasa değeri üzerinden)
• Seçenekler, hisse senedi opsiyonuna kavuşmadan önce 1 yıl, daha sonra -ek olarak- 3 yıl çalışmasına bağlıdır. Yani, Ahmet, ilk çalışma yılını doldurduğunda kendisinde verilen 80000 hisse senedi opsiyonunun 4’de 1’ini(20000 hisse senedi) alabilir. Geriye kalan 60000’lik hisse opsiyonu sonraki dönemde, çalıştığı 36 ay boyunca 1/36 oranında Ahmet’e verilir.
• Ahmet ilk yılını doldurmadan şirketten ayrılırsa veya kovulursa, hisse senedi opsiyonlarını kullanamaz.
• Hisse senedi opsiyonları kazanılmış (uygulanabilir) hale geldikte sonra, hisse değeri çarpıcı derecede yükseliş olsa dahi, Ahmet hisseleri 1 TL üzerinden alma hakkına sahiptir.
• Dört yıllık sürekli istihdamın ardından, Ahmet 80000 opsiyon hissenin tamamını kazanır.
• ABC AŞ. başarılı olur, halka açılır, hisseleri senet başına 20 TL’den işlem görür.
• Ahmet, şirketçe kendisine verilen hisse senedi opsiyonu seçeneğini uygular, 80 Bin TL (80000 x 1 TL) karşılığında 80000 hisse satın alır.
• Daha sonra 80000 hissenin tamamını 1.6 Milyon TL’ye (80000 x 20 TL) satarak 1 520 000 TL kar elde eder.

32. Müşteri Hizmetleri Servisinizi Olağanüstü Hale Getirin

Amazon, Apple gibi şirketler mükemmel müşteri hizmetleriyle müşteri memnuniyetine odaklanarak oldukça başarılı oldular.

Erken aşamada, henüz yeni kurulmuş şirketken; gelen müşterilerinizin arkadaşlarına, iş çevresine, tanıdıklarına işleriniz, hizmet ve ürünleriniz hakkında övgülerde bulunması müşteri kitlenizi inanılmaz derece arttıracaktır.

Müşterilerinize e-postalarla şahsi teşekkürler edin, onlara olan ilginizi göstermek, sorunlarını çözmek için çaba gösterin.

33. Başlangıçta Deneyimli Bir Avukat Kiralayın

Girişimin her aşamasında birçok yeni girişimciye danışmanlık hizmeti veren, yeni kurulan işletmeler konusunda uzmanlaşmış anlayışlı iş avukatlarıyla çalışmaya ihtiyacınız var. Deneyimli avukatlar size şu konularda yardımcı olabilirler:

Giderlerden tasarruf edebilmek amacıyla, yanlış da yönlendirilmiş emekle, başlangıçta işletmeler genellikle deneyimsiz hukuk danışmanları tutarlar. Yetkili hukuk müşavirliği almak yerine, girişimci genelde arkadaş, akraba veya büyük indirimler sunan tecrübesiz avukatları kiralarlar. Bunu yaparken de, girişimci kendisini birçok ciddi yasal sorundan kaçınmasını sağlayabilecek deneyimli hukuk tavsiyelerinden mahrum kalır.

Diğer girişimcilerden, girişimcilik atmosferinde bulunan kişilerden, yatırımcılardan çalışabileceğiniz avukatlar konusunda öneriler alın. Çalıştığınız avukatla iyi ilişkiler kurun. Kesin karar vermeden önce birkaç avukatla görüşün (hepsinin ilk toplantıları ücretsiz olmalı).

34. Topluluk Önünde Konuşma Konusunda Rahat Olun

Forbes yazarı Richard Harroch‘un belirttiği gibi;  Toplulukla etkin şekilde iletişim kurabilmek potansiyel müşterilerinize ulaşmak, çalışanlarınıza ilham vermek, yatırımcılardan sermaye toplamak adına zorunlu olarak öğrenmeniz gereken yeteneklerdendir.

İnsanların çoğu topluluk önünde konuşma konusunda pek iyi değiller, hatta, çoğunluk topluluk önünde konuşmaktan korkar. Girişim adımlarını başlatıp büyütebilmek için korkunuzu yenebilmelisiniz.

Genel konuşma becerilerinizi geliştirmek sürekli pratikle mümkündür, hatta gerekirse iş koçuyla çalışmayı düşünün.

Unutmayın! Apple’ın kurucu ortaklarından Steve Jobs gibi tanınmış girişimcilerden bazıları topluluk önünde yaptıkları konuşmalarla şirketlerinin adlarını büyük kitlelere duyurarak, pazarda büyük pay elde ettiler.